Ξίφος τριαντάφυλλα και αίμα

Υπάρχει κάτι που βλέπουμε συχνά ως τρόπο έκφρασης, σε πίνακες, τατουάζ, ακόμη και σε ονομασίες μουσικών συγκροτημάτων. Τα όπλα, όποια κι αν είναι αυτά, σε συνδυασμό με άνθη. Κυρίως τριαντάφυλλα, αλλά και άλλα λουλούδια. Υπάρχει μια διττότητα σε αυτό τον συνδυασμό, μια αντιφατικότητα, αλλά συνάμα μια πληρότητα, μια ομορφιά. Ένα μήνυμα που χτυπάει σα βέλος κατ' ευθείαν στον εγκέφαλο. Δεν βρίσκεις λόγια να το περιγράψεις, αλλά νιώθεις πως ήταν πάντα εκεί, πως το ξέρεις και πως συμβολίζει κάτι που σε εκφράζει σε βάθος. Πολλοί λένε πως είναι κάτι σαν το γιν και γιανγκ. Ή σαν το αρσενικό και θηλυκό. Το ένα συμβολίζει τη δύναμη, το σκότος, την εξουσία και το άλλο την ομορφιά, την αρμονία, τη γνώση. Πολλές φορές το ένα καλύπτει ή επισκιάζει το άλλο. Πολλοί μαχητές κάλυψαν με λουλούδια τα όπλα τους για να παραπλανήσουν, και άλλες φορές για να δηλώσουν πως θέλουν ειρήνη. Το ξίφος δίνει τον πόνο, το άνθος εκφράζει τον πόνο. Βρίσκονται απέναντι το ένα από το άλλο και τα συνδέει η αόρατη γέφυρα του αίματος. Της τιμής ή της προδοσίας.

Ένα παραμύθι και μια ιστορία για ένα αρχαίο Λιοντάρι

Στην περιοχή της Παλλήνης, της πόλης που επέλεξα να ζω, υπάρχει ένα Βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, χτισμένο τον 16ο αιώνα. Ίσως δε με τιμά που θα το πω, αλλά το ανακάλυψα μια μέρα παίζοντας ένα διαδυκτιακό παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού. Σύμφωνα με τον Δ. Καμπούρογλου χτίστηκε 150 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Πριν από αυτόν τον Ναό υπήρχε προγενέστερος Βυζαντινός Ναός. Οι μελέτες που έγιναν απέκλεισαν τη φήμη πως τα θεμέλιά του ήταν αρχαία, καθώς έλεγαν πως χτίστηκε πάνω στον Ναό της Αθηνάς της Παλλήνιδος. Κατόπιν ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια του Ναού της Αθηνάς σε άλλο σημείο. Μπροστά από το όμορφο αυτό εκκλησάκι στέκει αγέρωχος αν και είναι αλλοιωμένος από τον χρόνο, ο Λέοντας της Παλλήνης. Υπάρχει ένας μύθος γύρω από αυτό το λιοντάρι. Αυτός ο μύθος δημιουργήθηκε από τους ντόπιους τον μεσαίωνα. Ο μύθος λοιπόν λέει, πως ένα τεράστιο λιοντάρι ζούσε σε μια σπηλιά στους πρόποδες του Υμηττού, στα Λυκάνουρα (Γλυκά Νερά). Και μια φορά το χρόνο κατέβαινε στα περίχωρα, στην Παλλήνη, το Κορωπί, το Λιόπεσι κλπ, όταν είχανε γιορτές, κι έκλεβε από μια παρθένα. Εξ’ αιτίας του είχαν σταματήσει οι γιορτές και τα πανηγύρια, μέχρι που ένας χωριανός είδε στον ύπνο του τον Άγιο Νικόλαο. Ο Άγιος έστειλε μήνυμα να μη φοβούνται οι κάτοικοι. Να συνεχίσουν κανονικά τις ζωές τους και όλες τις δραστηριότητες. Έτσι έγινε. Και όταν κατέβηκε πάλι το λιοντάρι, ο Άγιος εμφανίστηκε μπροστά του και το μαρμάρωσε. Η πραγματικότητα όμως είναι άλλη. Το λιοντάρι στήθηκε προς τιμή των πεσόντων μιας μάχης που δόθηκε εκεί. Ο Λέοντας ήταν ο άγρυπνος φρουρός στον τάφο των Αθηναίων μαχητών. Η μάχη αυτή έγινε το 541 π.Χ και την έδωσε ο Πεισίστρατος εναντίον των Αλκμεωνιδών. Και ως νικητής ο Πεισίστρατος επέβαλλε για τρίτη φορά την τυραννία του στην Αθήνα. Αν και όχι τόσο διάσημο, πάντα ελκύει το ενδιαφέρον περιηγητών, όχι μόνο τώρα, αλλά στο πέρασμα του χρόνου. Υπάρχουν πολλές αναφορές. Αξιοσημείωτη είναι αυτή του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, του αγαπημένου μας Δανού παραμυθά. Στο βιβλίο του οδοιπορικό στην Ελλάδα υπάρχει αναφορά στον Λέοντα. «Ιππεύαμε περίπου δυόμισι ώρες και το χάρηκα πολύ, γιατί σήμερα αισθανόμουν πιο ελεύθερος. Κάτω από τα πόδια μας, μοσχοβολούσε το θυμάρι. Είδαμε τη θάλασσα με την Τήνο και μπροστά μας την Εύβοια. Κοντά σε μια ερειπωμένη εκκλησία, δίπλα σε μια μεγάλη ελιά, ένα λιοντάρι από μάρμαρο, το συνηθισμένο αρχαίο μνημείο σε τάφους»

Θεοδώρα Πετραλείφα. Η Βασίλισσα και Αγία!

Η φωτογραφία του Ιερού Ναού της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας είναι από το site fanaripress

Μου είχε κάνει εντύπωση η ζωή της Θεοδώρας Πετραλείφα, συζύγου του Μιχαήλ β’ Κομνηνού Δούκα, η οποία σε προηγούμενη ανάρτηση που έγραψα για τη μάχη της Πελαγονίας και διάφορα γεγονότα γύρω από αυτό το γεγονός, φαίνεται πως είχε παίξει σημαντικό ρόλο στις σχέσεις του Μιχαήλ με τα υπόλοιπα δεσποτάτα, πριγκηπάτα και βασίλειο της Σικελίας κλπ. Το ότι αγιοποιήθηκε είναι ένα γεγονός που αποτελεί κίνητρο να δούμε τον βίο της ξεχωριστά. Η οικογένειά της ξεκινάει τη δράση της και σχέση της με την Κωνσταντινούπολη όταν ο Νορμανδός Πέτρος ντ’ Άλφια, ακολούθησε τον Ροβέρτο Γυισκάρδο στην εκστρατεία προς την Αλβανία το 1081. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας ο Πέτρος ντ’ Άλφια, αυτομόλησε και εγκαταστάθηκε στη Θράκη, εξελληνίστηκε, και το όνομα Πέτρος ντ’ ‘Αλφια έγινε Πετραλείφης. Πρόσφερε τις υπηρεσίες του στον Αλέξιο Ά Κομνηνό και μετά από πολλές νικηφόρες μάχες εναντίον των Νορμανδών ο Αλέξιος του παραχώρησε τεράστιες εκτάσεις στο Διδυμότειχο. Οι απόγονοί του συνέχισαν τη δράση στην εξέλιξη των γεγονότων. Κάποιοι αδερφοί Πετραλείφα ήταν στο πλευρό του Μανουήλ Ά Κομνηνού, και ήταν πολύ ανδρείοι. Μέχρι το τέλος του 12ου αιώνα και άλλα μέλη της οικογένειας Πετραλείφα διακρίνονται σε διάφορα γεγονότα. Ένας από αυτούς ήταν ο Ιωάννης Πετραλείφης, πατέρας της Θεοδώρας, ο οποίος είχε τον τίτλο του Σεβαστοκράτορα της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Κάποιοι συγγενείς της Θεοδώρας μάλιστα υπήρξαν στενοί συνεργάτες του Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη. Η Θεοδώρα ήταν δεκαεπτά ετών όταν παντρεύτηκε τον Μιχαήλ και πήγε στην Άρτα. Λέγεται πως ο Μιχαήλ την ερωτεύτηκε και διέκρινε όλες τις χάρες της, καθώς είχε έναν εξαίρετο χαρακτήρα, ομορφιά, μόρφωση και τρόπους. Αλλά υπάρχει και η περίπτωση να ακολούθησε το συμφέρον του κάνοντας αυτό το γάμο, καθώς η Θεοδώρα προερχόταν από μία μεγάλη οικογένεια που είχε σχέση με το θρόνο της Βασιλεύουσας, τις μάχες, τις διπλωματικές σχέσεις κλπ. Βλέποντας τη θέση της οικογένειας καταλαβαίνουμε πως ήταν μια περίοπτη νύφη, και το θέμα του έρωτα ως κίνητρο του γάμου απομακρύνεται από ένα γεγονός που συνέβη λίγα χρόνια μετά την τέλεσή του. Ο Μιχαήλ ερωτεύτηκε παράφορα μια Αρτινή αρχόντισσα, την Γαγγρηνή. Πολλοί τη θεωρούσαν μάγισσα και πως με μάγια της πλάνεψε τον Μιχαήλ, ώστε να αγνοήσει και να παραγγωνίσει τη Θεοδώρα, βάζοντάς την σε πιο κάτω κι από δεύτερη μοίρα. Η Θεοδώρα αυτοεξορίστηκε, ίσως και αναγκάστηκε να φύγει ή εκδιώχθηκε. Πήρε τον γιο της Νικηφόρο κι άρχισε να πλανιέται, να βασανίζεται από το κρύο, την πείνα, τη μοναξιά, μέχρι που τη βρήκε κάποιος ιερέας και της παρείχε άσυλο. Ο Μιχαήλ μετά από πέντε χρόνια αντιλήφθηκε το λάθος του, έδιωξε τη Γαγγρηνή, μετάνιωσε για τον έκλυτο βίο του, και έψαξε να βρει τη Θεοδώρα ώστε να την πείσει να γυρίσει πίσω. Βέβαια, δεν ξέρουμε αν μετάνιωσε πραγματικά ή αν η ρήξη των σχέσεων με την ευρύτερη οικογένεια των Πετραλείφα είχε κόστος στη θέση του, και αποτέλεσε κίνητρο για την απόφασή του αυτή. Η Θεοδώρα λοιπόν επέστρεψε. Με την επιστροφή της ο Μιχαήλ χτίζει την Μονή της Κάτω Παναγιάς στην Άρτα, και την Ιερά Μονή Παντάνασσας στη Φιλιππιάδα ίσως ως κίνηση εξιλέωσης. Αποκτούν άλλα πέντε παιδιά και η ζωή παρέα με τα ιστορικά γεγονότα και δρώμενα προχωράει. Ζουν μαζί περίπου σαράντα χρόνια μέχρι που πεθαίνει ο Μιχαήλ και η θεοδώρα αποφασίζει να μονάσει. Ήθελε να ησυχάσει το πνεύμα και την ψυχή της. Να ηρεμήσει από όλες τις ταραχές και τις δυσκολίες που είχε βιώσει, από όλα όσα είχε προσπαθήσει και είχε καταφέρει στο πλευρό του άντρα της ανάμεσα σε μάχες και διπλωματικά ζητήματα. Δε σταμάτησε ποτέ να βοηθάει όσες οικογένειες είχαν ανάγκη, όσους ανθρώπους είχαν κάποια αδυναμία. Το φιλανθρωπικό της έργο ήταν μεγάλο καθώς διέθετε την περιουσία της όπου χρειαζόταν χωρίς να θέλει να προβληθεί ή να απολάβει κάτι ως αντάλλαγμα. Με την κοίμησή της αποκαλύφθηκαν πολλά θαύματα σε όσους προσκυνούσαν τον τάφο της, οπότε και αγιοποιήθηκε. Ο λαός την τιμούσε κάθε 11η Μαρτίου στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άρτα, ο οποίος Ναός μετέπειτα ονομάστηκε Ιερός Ναός της Αγίας Θεοδώρας.

Η επική μάχη της Πελαγονίας και κάποια γεγονότα πριν

Δύο βυζαντινά σημεία στον πλανήτη, προσπαθούν να ισχυροποιηθούν και να ανακτήσουν το θρόνο της Βασιλεύουσας, με πολλές όμως συγκρούσεις μεταξύ τους. Ο Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης που έχει προσπαθήσει πολύ και έχει καταφέρει πολλά, κάποια στιγμή πεθαίνει, όπως και ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας που ήταν ιδιαίτερα ικανός και φιλόδοξος. Μετά το θάνατο του Βατάτζη στο θρόνο της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας ανεβαίνει ο γιος του Θεόδωρος Β’ Λάσκαρης. Στο Δεσποτάτο της Ηπείρου είναι ο Μιχαήλ Β’ Κομνηνός Δούκας. Ο Μιχαήλ Β’ Κομνηνός Δούκας έφερε πολλά προβλήματα στις σχέσεις με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας, τα οποία προσπάθησε να γεφυρώσει η σύζυγός του Θεοδώρα Πετραλείφα. Η Θεοδώρα Πετραλείφα, η οποία ήταν μια σπουδαία γυναίκα, με έναν ξεχωριστό δύσκολο βίο, στάθηκε επάξια στο πλευρό του Μιχαήλ παρά τα προβλήματα που της δημιούργησε. Μάλιστα άφησε ιστορικά γραπτά για όλα τα σημαντικά γεγονότα εκείνης της περιόδου, και άφησε πίσω της μεγάλο φιλανθρωπικό έργο επίσης. Κάποια στιγμή θα εστιάσω στην ιστορία αυτής της γυναίκας που η ζωή της μοιάζει με παραμύθι. Κυρίως εξ’ αιτίας του Μιχαήλ. Συνήθως οι γάμοι μεταξύ δυνάμεων έπαιζαν μεγάλο ρόλο, στα παιχνίδια της εξουσίας, με τη λογική πως είτε υπήρχαν περίοδοι ειρήνης, είτε υπήρχε η προοπτική ένωσης δυνάμεων, αλλά και η παγίδα δέσμευσης και αποδυνάμωσης της μιας από τις δύο πλευρές. Εδώ στις δύο Βυζαντινές πλευρές οι κτήσεις και από τις δύο πλευρές είχαν φτάσει να έχουν σημεία με κοινά ας πούμε όρια, οπότε η αναμέτρηση ήταν αναπόφευκτη. Ο Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης πριν πεθάνει, είχε ζητήσει αρραβώνα μεταξύ της εγγονής του Μαρίας και του γιου του Μιχαήλ και της Θεοδώρας, του Νικηφόρου. Οι γάμοι κανονίστηκαν το 1256, δυο χρόνια μετά το θάνατο του Βατάτζη. Εδώ λοιπόν από την πλευρά του θεόδωρου Β’ Λάσκαρη, αποκαλύπτεται πως το να παντρέψει την κόρη του Μαρία, αποτελούσε το τρίτο και χειρότερο σενάριο. Ήθελε να δεσμεύσει και να εκβιάσει την άλλη πλευρά. Κρατάει όμηρο τη Θεοδώρα και τον Νικηφόρο στη διαδρομή για τη Νίκαια, που θα τελούνταν οι γάμοι, και την εξαναγκάζει να συμφωνήσει πως το Δυρράχιο και τα Σέρβια είναι ανταλλάγματα γάμου. Φυσικά αυτό δεν το κανονίζει η Θεοδώρα. Θα υποκύψει ο Μιχαήλ διότι κινδυνεύουν οι δικοί του άνθρωποι. Κι έτσι μετά το γάμο Νικηφόρου με τη Μαρία και την αποδοχή του ως Δεσπότη από τον Θεόδωρο, ο Μιχαήλ έχει νέα σχέδια για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό το αιφνιδιαστικό χτύπημα. ‘Ερχεται λοιπόν σε συνεργασία με τον Μανφρέδο της Σικελίας και τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο ηγεμόνα του Πριγκηπάτου της Πελοποννήσου. Η Θεοδώρα σε αυτά τα δύο βασίλεια κανονίζει γάμους με τις κόρες της Ελένη και Άννα. Έτσι ισχυροποιείται ο δεσμός της συμμαχίας μεταξύ των τριών. Ο Θεόδωρος Β’ Λάσκαρης πεθαίνει το 1258, και ανεβαίνει στο θρόνο της Νίκαιας ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος. Ο Μιχαήλ της Ηπείρου, έχοντας συνάψει τις δυο συμμαχίες δε σέβεται διόλου την υπόσταση του Μιχαήλ της Νίκαιας. Νιώθει αρκετά δυνατός πως μπορεί να τον παρακάμψει, και να είναι αυτός ο Αυτοκράτορας των Ρωμαίων. Η αναμέτρηση είναι αναπόφευκτη κι έτσι το 1259, έχουμε την μάχη της Πελαγονίας. Για αυτή τη μάχη προετοιμάστηκε καλά ο Μιχαήλ Παλαιολόγος. Συγκέντρωσε μεγάλο στρατό με Βυζαντινούς αλλά και πολλούς μισθοφόρους, τον οποίο ηγήθηκε ο αδερφός του Ιωάννης Παλαιολόγος, ένας πολύ καλός στρατάρχης. Ο Μιχαήλ της Ηπείρου είχε στρατοπεδεύσει στην Καστοριά με Σικελούς και Φράγκους ιππότες των συμμάχων του, και τον ίδιο τον Βιλλεαρδουίνο της Πελοποννήσου στο πλευρό του. Το στρατηγικό σχέδιο του Ιωάννη αποδείχθηκε άριστο. Έπιασε τους λόφους με τμήματα του ισχυρού στρατού ώστε να μην κουραστούν, και προωθούσε σε μάχη στις πεδιάδες της περιοχής τους ελαφρά εξοπλισμένους στρατιώτες και τοξοβόλους. Όπως είχαν αντιπαρατεθεί στο πεδίο μάχης, με αυτό τον τρόπο, κούρασε τους αντιπάλους, και καθώς ήταν συμμαχία από πολλές πλευρές, πάνω στην κούραση επήρθε και η διαφωνία για το πώς έπρεπε να δράσουν. Οι Λατίνοι από ένα σημείο κι έπειτα, προσπαθούσαν να δείξουν την υπεροχή τους στον Μιχαήλ, με αποτέλεσμα αυτός με τον γιο του Νικηφόρο να εγκαταλείψουν το πεδίο της μάχης. Οπότε έμεινε μόνος ο Βιλλεαρδουίνος με το στρατό του και τον στρατό των Σικελών να αντιμετωπίσει τον Παλαιολόγο. Πολλοί από τους Ηπειρώτες φοβούμενοι την καταστροφή και βλέποντας την αλλαζονεία του Βιλλεαρδουίνου, αυτομόλησαν. Οπότε η πλευρά της Νίκαιας απόκτησε επιπλέον στρατό. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή. Αρχικά φάνηκε να υπερέχουν οι Λατίνοι. Όμως το ιππικό του Ιωάννη τους περικύκλωσε και μαζί με το πεζικό κατατρόπωσε τους Λατίνους ιππότες. Αυτό τρόμαξε και το πεζικό των Λατίνων, που τράπηκε σε φυγή. Ακολούθησε καταδίωξη μέχρι τον Πλαταμώνα. Οι Λατίνοι σε συντριπτική πλειοψηφία όσων έζησαν, μαζί με τον Βιλλεαρδουίνο και άλλους ευγενείς πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Ο Ιωάννης συνέχισε την πορεία προς τα κάτω, ελευθερώνοντας περιοχές από την Λατινική κυριαρχία και ο Μιχαήλ Παλαιολόγος άρχισε να ζητάει ως λύτρα για την απελευθέρωση των ευγενών τρία κάστρα μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Της Μάνης , της Μονεμβασιάς και του Μυστρά. Η Φράγκικη κυριαρχία στην πελοπόννησο πλησιάζει στο τέλος της. Ο Μιχαήλ Β’ Κομνηνός Δούκας είχε καταφύγει στη Λευκάδα και σχεδίαζε την επάνοδό του. Κοιτώντας προσεκτικά τα γεγονότα, βλέπουμε τους αστάθμητους παράγοντες να καθορίζουν τις εξελίξεις. Σε αυτή την περίπτωση όλα εξελίχθηκαν προς το όφελος των βυζαντινών. Ο Μιχαήλ Β' αποχωρώντας είτε βάσει σχεδίου, είτε όχι, βοήθησε την Αυτοκρατορία. Δεν ξέρουμε αν τάχθηκε στην πλευρά του Ιωάννη Παλαιολόγου από τη στιγμή που είδε τον Βιλλεαρδουίνο να παίρνει την κατάσταση στα χέρια του. Το οτι πολλοί από τον στρατό του αυτομόλησαν στο στρατόπεδο της Νίκαιας ίσως είναι ένα δείγμα. Εξάλλου οι συμμαχίες σε τέτοιες περιπτώσεις φτιάχνονται και λύνονται με μεγάλη ευκολία.

Στις παραπάνω φωτογραφίες απεικονίζονται η Θεοδώρα Πετραλείφα, η οποία ανακυρήχθηκε οσία, ο Μιχαήλ Β' Κομνηνός Δούκας, Ο Γουλιέλμος Β' Βιλλεαρδουίνος, και ο νικητής της μάχης της Πελαγονίας Ιωάννης Παλαιολόγος

Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας και Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης

Τα παιχνίδια εξουσίας έχουν πολύ ενδιαφέρον για τον απλό κόσμο. Δεν μπορώ να ξέρω γι΄ αυτούς που πρωταγωνιστούν σε αυτά. Ίσως είναι μέρος της καθημερινότητάς τους στο επίπεδο ισχύς που βρίσκονται. Όσο αναλύουμε τα γεγονότα, τόσο αποκαλύπτονται λεπτομέρειες που φανερώνουν την πραγματικότητα κατά την αντίληψη του καθενός, πράγμα που δε μπορεί να κατατεθεί επίσημα. Είχα κάνει μια πάυση, κι έγραψα για τον τελευταίο Βενετο-Οθωμανικό πόλεμο. Τώρα θέλω να συνεχίσω για το τι έγινε μετά από την ήττα του Θεόδωρου Κομνηνού Δούκα στη Κλοκότνιστα. Τον Θεόδωρο τον τυφλώσανε αφότου αιχμαλωτίστηκε από τον Βούλγαρο Ιβάν Ασέν τον Β’. Ο αδερφός του ο Μανουήλ κράτησε την κυριαρχία σε Μακεδονία, Θράκη και Ήπειρο, αλλά γρήγορα τα έχασε τα εδάφη μετά από επιθέσεις του Ιβάν. Η Θεσσαλονίκη έγινε υποτελής στους Βούλγαρους, και στην Ήπειρο επέστρεψε ο Μιχαήλ Β’, γιος του ιδρυτή του Δεσποτάτου της Ηπείρου Μιχαήλ Κομνηνού Δούκα του Α’. (Ο Μιχαήλ Β’ είχε αυτοεξοριστεί με την μητέρα του μετά το θάνατο του πατέρα του, όταν ανέλαβε το Δεσποτάτο ο θείος του Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας). Για τον Θεόδωρο δεν έληξε έτσι απλά το θέμα της εξουσίας. Το 1237 ελευθερώθηκε καθώς ο Ιβάν παντρεύτηκε την κόρη του Θεόδωρου, Ειρήνη Κομνηνή Δούκαινα. Ο Θεόδωρος επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη με δεξί του χέρι τον γιο του Ιωάννη καθότι τυφλός. Τώρα τη Θεσσαλονίκη τη διεκδικούσανε αυτός και ο αδερφός του Μανουήλ Κομνηνός Δούκας. Τα δυο αδέρφια είναι πλέον αντίπαλοι. Ο Θεόδωρος στηρίζεται από τον Βούλγαρο Ιβάν και ο Μανουήλ από τον Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη Δεσπότη της Νίκαιας. Τελικά η Θεσσαλονίκη μένει στην κυριαρχία του Θεόδωρου, Στη θεσσαλία βασιλεύει ο Μανουήλ μέχρι το 1241, και η Ήπειρος έχει Δεσπότη τον Μιχαήλ Β΄ Κομνηνό Δούκα. Ο Ιωάννης Γ’ Δούκας βατάτζης, εφόσον δεν κατάφερε με τη συμμαχία του Μανουήλ να κυριαρχήσει στη Θεσσαλονίκη προχώρησε σε δεύτερο πλάνο. Κάλεσε τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα στη Νίκαια για να διαπραγματευτούν. Κατά τον Θεόδωρο όλα πήγαιναν καλά έως ότου αποφάσισε να επιστρέψει. Τότε ανακάλυψε πως ήταν αιχμάλωτος. Ο Ιωάννης βατάτζης εκστράτευσε με στόλο και στρατό κατά της Θεσσαλονίκης. Η νίκη ήταν βέβαιη, γι αυτό κι ο Ιωάννης Κομνηνός Δούκας, γιος του Θεόδωρου έδωσε όρκο υποταγής το 1246. Ακολούθησαν γεγονότα στα οποία προσπάθησαν ο Θεόδωρος με τον ανηψιό του Μιχαήλ Β’ να αντιμετωπίσουν τον Βατάτζη. Τελικά μετά από μάχες και διαπραγματεύσεις ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας έχασε οριστικά το παιχνίδι. Έμεινε αιχμάλωτος του Βατάτζη μέχρι το τέλος της ζωής του λίγα χρόνια μετά. Ο Μιχαήλ Β΄Κομνηνός Δούκας αναγνωρίστηκε από τον Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη ως δεσπότης της Ηπείρου. Ο Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης ήταν πολύ ισχυρός για να ανεχθεί κάποιον διεκδικητή του θρόνου της Βασιλεύουσας.

Τελευταίος Βενετο-Τουρκικός πόλεμος, Ο στρατάρχης Σούλενμπουργκ και το θαύμα του Αγίου Σπυρίδωνα

Άγαλμα του Σούλενμπουργκ μεταξύ πλατείας Σπιανάδας και φρουρίου Κέρκυρας. Αναπαριστάται με ενδυμασία Ρωμαίου στρατιωτικού. Λέγεται πως ο Σούλενμπουργκ ήθελε να ντύνεται με αυτά τα ρούχα σε επίσημες εκδηλώσεις. Η φωτογραφία είναι δική μου λήψη από το περσινό ταξίδι μου στην Κέρκυρα

Αυτό το άρθρο αφορά τον τελευταίο από τους Βενετο-Τουρκικούς πολέμους που ξεκίνησαν λίγο μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, και απαριθμούν επτά το σύνολο, στην επικράτεια του σημερινού Ελλαδικού, Αλβανικού και Κυπριακού χώρου. Σημείο αναφοράς το «θαύμα της Κέρκυρας» Ο Έβδομος και τελευταίος Βενετο-Τουρκικός πόλεμος ξεκίνησε το 1714, και είχε ως αποτέλεσμα να περάσει στα χέρια των Οθωμανών η Αίγινα, η Τήνος και η Πελοπόννησος. Μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου οι Οθωμανοί προχώρησαν προς τα Επτάνησα, καταλαμβάνοντας την Λευκάδα, και το φρούριο του Βουθρωτού, (Buthrotum) απέναντι από την Κέρκυρα, κοντά στους σημερινούς Αγίους Σαράντα της Αλβανίας. Στόχος ήταν η Κέρκυρα, η οποία κατείχε σημαντικό στρατηγικό σημείο που εμπόδιζε την κατάληψη της Βενετίας. Στις 8 Ιουλίου λοιπόν, ξεκινάει μια πολιορκία, με 116 τουρκικά πλοία να πλησιάζουν το νησί, και με στρατό πάνω τους, που αποτελούνταν από γενίτσαρους, πυροβολητές, σπαχήδες και Αλβανούς, και συνολικά απαριθμούσε πάνω από 30.000 άνδρες. Αποβιβάζονται στα βόρεια της πόλης της Κέρκυρας. Στο νησί την άμυνα είχαν οι Βενετοί με αρχηγό του στρατού τον Γερμανό Γιόχαν Ματίας φον ντε Σούλενμπουργκ μαζί με Κερκυραίους πολίτες, και αρχηγό στόλου τον Αντρέα Πιζάνι. Όλοι μαζί δεν είναι πάνω από 3.500 άνδρες και μετά από δέκα μέρες έρχεται ενίσχυση 1500ων ανδρών από τη Βενετία και μια μοίρα πέντε πλοίων από τη Μάλτα. Οι επιθέσεις κράτησαν περίπου ένα μήνα. Το νησί με τους Ενετούς και τον Σούλενμπουργκ στην αρχηγεία κρατιόταν σθεναρά. Στις 5 Αυγούστου όμως οι Τούρκοι στέλνουν τελεσίγραφο για παράδοση της πόλης. Σε περίπτωση αντίστασης απειλούσαν με σφαγή. Ο Σούλενμπουργκ αρνήθηκε. Οι Τούρκοι ξεκίνησαν τους βομβαρδισμούς. Οι περισσότεροι Κερκυραίοι είχαν βρει καταφύγιο στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Περίμεναν υπομονετικά και προσεύχονταν. Ο Σούλενμπουργκ σχεδιάζει μια έξοδο διαφυγής και ζητάει την ενίσχυση του Πιζάνι, ο οποίος αρνείται. Μετά από δεκατρείς μέρες στις 18 Αυγούστου ο Σούλενμπουργκ πραγματοποιεί έξοδο, η οποία απέτυχε. Ακολούθησε μάχη στην οποία γενναία πολέμησε ο Σούλεμπουργκ έχοντας στο πλάι του Έλληνες κι Εβραίους από την τοπική κοινότητα. Όμως το τέλος πλησίαζε. Μια ανασυγκρότηση των Τούρκων στις 20 Αυγούστου ήταν οιωνός του τέλους. Κι εκεί έγινε το θαύμα. Τη νύχτα ξέσπασε σφοδρή καταιγίδα στο νησί. Τα χαρακώματα των Τούρκων πλημμύρισαν, έπαθε ζημιές ο στόλος τους και καταστράφηκαν τα πυρομαχικά τους. Οι Τούρκοι αποφασίζουν να υποχωρήσουν στις 22 Αυγούστου. Και είναι αξιοπερίεργος ο τρόπος που έφυγαν, αφήνοντας πίσω πολεμικό υλικό και τους λιγότερο ικανούς τους πολεμιστές. Οι κάτοικοι αποδίδουν την αιφνίδια φυγή των Τούρκων σε θαύμα του Αγίου Σπυρίδωνα. Από τότε γιορτάζεται αυτή η επέτειος με λιτανεία του ιερού σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα στην πόλη. Λόγω του νέου ημερολογίου η λιτανεία πραγματοποιείται στις 11 Αυγούστου.

Ο δρόμος του Θεόδωρου Κομνηνού Δούκα προς την Πόλη σταματάει στην Κλοκότνιτσα της Βουλγαρίας

Η μάχη της Κλοκότνιτσας του Vasil Goranov

Ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας δε θα σταματούσε στη Θεσσαλονίκη. Η Θεσσαλονίκη ήταν η πόρτα που θα οδηγούσε στην Κωνσταντινούπολη και στην επανάκτησή της. Όμως, ο Θεόδωρος δεν είναι ο μόνος που μάχεται γι αυτό. Και δεν είναι μόνο η ελπίδα να περάσει η Κωνσταντινούπολη πάλι στους Βυζαντινούς που τον κάνει να παλεύει. Είναι και η προσωπική φιλοδοξία για το θρόνο. Και δεν την έχει μόνο ο Θεόδωρος αυτή τη φιλοδοξία. Κοντά στην Κωνσταντινούπολη είναι το ακόμη μεγαλύτερο Δεσποτάτο της Νίκαιας, με αυτοκράτορα τον Ιωάννη τον Γ’ Δούκα Βατάτζη. Ο οποίος μπορούμε να πούμε πως κινούταν με τον ίδιο τρόπο και τις ίδιες προθέσεις, αλλά από άλλο σημείο, για τον ίδιο στόχο με τον Θεόδωρο. Ενδιάμεσα, υπάρχουν τα ίδια εμπόδια, οι ίδιες συμμαχίες ή μη, τα ίδια περιθώρια για ραδιουργίες και στρατηγικά σχέδια. Αρχικά ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας επωφελήθηκε από τις διαμάχες του Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη με τους Λατίνους. Ήταν το σημείο που βρήκε πιο ήσυχο έδαφος για να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη το 1224. Στη συνέχεια όμως, κηρύσσοντας τον εαυτό του αυτοκράτορα, διεγείρει το θυμό του Βατάτζη. Εδώ ξεκινάει ο πόλεμος. Μυστικός αρχικά και με διαπραγματεύσεις. Μέχρι που θα ξεσπάσει σε κάποιο επεισόδιο και θα καθορίσει τον νικητή. Και τα δύο Δεσποτάτα εκείνη την περίοδο ανακτούσαν εδάφη και η Λατινική κυριαρχία περιοριζόταν. Ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας κατάκτησε τη Χαλκιδική, το Άγιο Όρος, Ξάνθη και Διδυμότειχο. Κατακτώντας και την Ανδριανούπολη πλησιάζει προς την Κωνσταντινούπολη, αφού έχει συνάψει συμμαχία με τον Βούλγαρο Ιβάν Ασάν τον Β’. Ο οποίος έφερε τον τίτλο του αυτοκράτορα της Βουλγαρίας και των Ρωμαίων. Ο Ιβάν Ασάν ο Β’ δεν ήταν σταθερός στις συμμαχίες του. Είχε έρθει σε επαφές και με τον Ιωάννη Γ’ Δούκα Βατάτζη, αλλά και με τους Λατίνους. Οπότε ο Θεόδωρος αποφασίζει να του επιτεθεί και να προχωρήσει προς την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης ανεμπόδιστα. Επιτίθεται λοιπόν στις 9 μαρτίου στην Κλοκότνιτσα της Βουλγαρίας, όπου ο Ιβάν με ενίσχυση στρατού Κουμάνων περικυκλώνει τον στρατό του Θεόδωρου, και στην κυριολεξία τον αποδεκατίζει. Ο Θεόδωρος μαζί με άλλους ευγενείς πιάνεται αιχμάλωτος. Ο αδερφός του, ο Μανουήλ μαζί με ένα μικρό τμήμα στρατού καταφέρνει να διαφύγει. Ο Ιβάν ελευθερώνει από το στρατό τους στρατιώτες που δεν ήταν ευγενείς και τους φτωχότερους. Καταλαμβάνει τις περιοχές από το Δυρράχιο ως τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά δεν καταφέρνει να πάρει τίποτα άλλο από το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Η Θεσσαλονίκη κατέστη υπό την κυριαρχία του Μανουήλ Κομνηνού Δούκα. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου θα συνεχίσει με άλλες προϋποθέσεις και άλλους να το κυβερνούν.

Με τον Κωνσταντίνο Κομνηνό Δούκα προς τη νίκη

Το Κάστρο του Πλαταμώνα, σημείο κλειδί προς την κατάκτηση της Θεσσαλονίκης (Φωτογραφία από το site Καστρολόγος)

Έχουμε λοιπόν έναν Λατίνο αυτοκράτορα, της Κωνσταντινούπολης, τον Πέτρο του Κουρτεναί που δεν έφτασε ποτέ στην Πόλη, και δεν την κυβέρνησε ποτέ. Όλη η βασιλεία του (1217 έως 1219) ήταν στα χαρτιά, και δια αντιπροσώπου. Η σύζυγός του Γιολάντα της Φλάνδρας, είχε προλάβει να πάει στην Κωνσταντινούπολη, να αναλάβει την Αυτοκρατορία όσο αυτός κατευθυνόταν προς το Δυρράχιο. Τελικά, ο νέος αυτοκράτορας δεν ελευθερώθηκε ποτέ από τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα. Επί δύο έτη, ο Θεόδωρος διαπραγματευόταν ή ελευθέρωνε ευγενείς, όμως ο Πέτρος του Κουρτεναί παρέμενε στα χέρια του. Ο νέος Πάπας Ονώριος ο Γ’, ανάμεσα σε όλες τις κινήσεις που έκανε για να σώσει τον αυτοκράτορα και τους υπόλοιπους, οργάνωσε και την Ε’ σταυροφορία. Η οποία τελικά δεν έγινε καθώς ο Θεόδωρος ελευθέρωσε ευγενείς και τον καρδινάλιο Κολόννα και δήλωσε υποταγή στον Πάπα. Όμως… Όπως φαίνεται, ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας, πάντα ταυτόχρονα με τις διαπραγματεύσεις του, προχωρούσε σε δυναμικές κινήσεις. Κι εδώ λοιπόν έρχεται ο Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας, ετεροθαλής αδερφός του Θεόδωρου. Ο Θεόδωρος διακρίνει τις ικανότητές του και τον διορίζει διοικητή της Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Αρχίζει να περιορίζει το Δουκάτο των Αθηνών, και καταλαμβάνει την Υπάτη και τη Λαμία. Με την κατάληψη της Λαμίας φεύγουν οι Λατινικές φρουρές, κι έτσι ο Θεόδωρος περνάει και καταλαμβάνει το κάστρο του Πλαταμώνα. Σημείο-κλειδί που έλεγχε τον Θερμαϊκό κόλπο. Με αυτό το πλεονέκτημα συνέχισε να κατακτά περιοχές γύρω από τη Θεσσαλονίκη, μέχρι που την περικύκλωσε. Ένα βήμα πριν την κατάκτηση. Οι Λατίνοι θα ανασυγκροτήσουν δυνάμεις, αλλά για καλή τύχη του Θεόδωρου θα βρούνε εμπόδιο από την άλλη πλευρά. Τους επιτέθηκε ο Ιωάννης ο Γ’ Δούκας Βατάτζης , Αυτοκράτορας του Δεσποτάτου της Νίκαιας. Η ένταση κορυφώνεται και η δράση συνεχίζεται…

Δεσποτάτο της Ηπείρου: Τα ηνία παίρνει ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας

Έμβλημα του Οίκου των Δουκών από όπου προέρχονται οι Κομνηνοδούκες. Από το βιβλίο Ρωμέϊκα εμβήματα του Γεωργίου Σοφικίτη.

 

Ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας αναλαμβάνει το Δεσποτάτο της Ηπείρου μετά από τον θάνατο του ετεροθαλούς αδερφού του και ιδρυτή του Δεσποτάτου, Μιχαήλ. Ο γιος του Μιχαήλ Α’, o Μιχαήλ Β’ με τη μητέρα του, φεύγουν για την Πελοπόννησο. Γιατί άραγε; Ερωτηματικά που θα μείνουν αναπάντητα. Για τον Θεόδωρο Δούκα τώρα είναι ακόμη πιο εύκολα τα πράγματα. Ανάλαβε ένα ισχυρό και δυνατό κράτος από τον αδερφό του, ως βάση και προϋπόθεση να δείξει τις ικανότητές του και να το πάει ένα βήμα παραπέρα. (Αλλά αυτά δεν αρκούν καμιά φορά). Σίγουρα ήταν πολύ δυναμικός. Ανάκτησε ως το 1218 τη Θεσσαλία και κάποια νότια τμήματά της. Απόκτησε γρήγορα μια πολύ καλή φήμη και αυτό του έδωσε ακόμη περισσότερη δύναμη ώστε να προχωρήσει σε ένα μεγάλο και τολμηρό εγχείρημα.

Ας δούμε τα γενικά δρώμενα στην ευρύτερη περιοχή εκείνη την περίοδο. Τα οποία θα είχε πολύ ενδιαφέρον να τα δούμε κάποια στιγμή αναλυτικά.

Πεθαίνει ο Ερρίκος της Φλάνδρας, δεύτερος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης, και μετά από λίγο ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ’ κύριος υποκινητής της Δ’ Σταυροφορίας. Παρόμοια γεγονότα βοηθούν πάντα τις αντίπαλες πλευρές να οργανωθούν και να χτυπήσουν. Οπότε ο Θεόδωρος προχώρησε στο επόμενο σημαντικό βήμα.

Οι Βαρόνοι της Λατινικής Αυτοκρατορίας εξέλεξαν στη θέση του Ερρίκου τον Πέτρο Β’ του Κουρτεναί. Ο Πέτρος λοιπόν, ταξίδεψε από τη Γαλλία στη Ρώμη, όπου και έγινε η στέψη του και πέρασε από το Δυρράχιο που θα κατακτούσε με τον στρατό του για να το παραδώσει στην Δημοκρατία της Βενετίας όπως είχε κανονιστεί. Κάτι που είναι ομιχλώδες αν το πέτυχε ή όχι, και σε περίπτωση που το πέτυχε ήταν μάταιο για  το τι ακολούθησε. Μετά ξεκίνησε για την Κωνσταντινούπολη μέσω Εγνατίας οδού, που όμως η περιοχή της οδού ελεγχόταν από το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ο λαός σε εκείνες τις περιοχές στήριζε τον Θεόδωρο και αντιστεκόταν σθεναρά.

Ο Θεόδωρος λοιπόν, κύριο εμπόδιο και πρόβλημα στα πλάνα των Λατίνων, άρχισε να δείχνει καλή θέληση για διάλογο και συμβιβασμό. Ουσιαστικά τους παραπλανά, και εν μέσω διαπραγματεύσεων, αιφνιδιαστικά αιχμαλωτίζει τον Πέτρο Β’ του Κουρτεναί και άλλους ευγενείς.

Εδώ λοιπόν αρχίζουν να αναστατώνονται όλοι οι Λατίνοι κυρίαρχοι του Ελλαδικού χώρου, και να ξεκινούν μια σειρά από διαπραγματεύσεις και προσπάθειες με επίκεντρο τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα. Ο οποίος παίζει όλα του τα χαρτιά με στόχο τη Θεσσαλονίκη. Στόχο του νεκρού αδερφού του που δεν πρόλαβε. Στόχο κοινό τους; Στόχο που ήθελε να καρπωθεί ο Θεόδωρος ως δικό του έπαθλο αν τον πετύχαινε τελικά; Δικές μου σκέψεις βέβαια…

Κάπου εδώ σταματάω γιατί θέλω να είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο η υπόθεση της κατάκτησης της Θεσσαλονίκης.

Κι ας μην ξεχνάμε, υπάρχει ένα Δεσποτάτο ισχυρό, αυτό της Νίκαιας. Απομεινάρι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Πώς θα το έβλεπε αυτό ένας ηγέτης σαν τον Θεόδωρο; Φιλικά ή εχθρικά;

 

Δεσποτάτο της Ηπείρου και Μιχαήλ Α' Κομνηνός Δούκας. Ο Ηγέτης μέσα από τις στάχτες της Σταυροφορίας

Όταν κάποιος πέφτει νεκρός από εξάντληση σε μια ερημιά, τότε έρχονται τα κοράκια από πάνω του, τον κόβουν κομμάτια και μοιράζονται ανάλογα το κορμί του. Στο προηγούμενο γραπτό μου αναφέρθηκα στην 4^η Σταυροφορία το 1204. Όταν ο σκοπός αυτής της Σταυροφορίας επετεύχθη και η Πόλη έπεσε στα χέρια των Δυτικών, ήρθε η ώρα της μοιρασιάς.

Εγώ θα σταθώ σε ένα σημείο της μοιρασιάς.

Ο αρχηγός της Σταυροφορίας αυτής λοιπόν, Ο Βονιφάτιος Μομφερατικός ίδρυσε ένα Βασίλειο στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη. Το θεωρεί σημείο κλειδί ώστε να προχωρήσει στον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο και να τον κατακτήσει. Στα έμπιστά του άτομα ήταν πολλοί Έλληνες, ανάμεσά τους και ο Μιχαήλ Κομνηνός Δούκας. Αυτός
και ο υιός του Μιχαήλ β΄Κομνηνός Δούκας ήταν άντρες μεγάλων ικανοτήτων, οι οποίοι έμελλε να παίξουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Αυτοκρατορίας σε σχέση με τα κατακτητικά σχέδια των Λατίνων. Και είναι αυτοί που έδωσαν στον Ελλαδικό χώρο την αίγλη και τη δύναμη σε κάποιο βαθμό, που είχε χάσει η Βασιλεύουσα.

Ο Μιχαήλ Α’ Κομνηνός Δούκας λοιπόν, με αφορμή ένα μήνυμα που λαμβάνει από τον συγγενή του και διοικητή του θέματος Νικοπόλεως Σεναχερείμ, αφήνει το στρατόπεδο του Βονιφάτιου και πάει να βοηθήσει ώστε να αποφευχθεί κάποια συνωμοσία.

Η Νικόπολη ήταν στην περιοχή της σημερινής Πρέβεζας.

Ο Σεναχερείμ είχε ήδη θανατωθεί, αλλά ο Μιχαήλ πρόλαβε να καταστείλει τη συνωμοσία. Αναλαμβάνει την εξουσία και δε γυρίζει ποτέ πίσω στο στρατόπεδο του Βονιφάτιου. Από εδώ και πέρα Μιχαήλ και Βονιφάτιος Μομφερατικός θα βρίσκονται απέναντι, πολεμώντας ο καθένας από την πλευρά του για τα συμφέροντά τους. Ο Μιχαήλ αρχικά παντρεύεται τη χήρα του Σεναχερείμ ώστε να εδραιωθεί.  Αυτονομεί την επαρχία και γίνεται ο πρώτος ανεξάρτητος ηγεμόνας της Ηπείρου και ιδρυτής του Δεσποτάτου της Ηπείρου.  Ταυτόχρονα διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τον Λέοντα Σγουρό, άρχοντα του Ναυπλίου. Πεθαίνοντας ο Σγουρός, η χήρα του, παραχωρεί στον Μιχαήλ τρία κάστρα, γεγονός που τον καθιστά κυρίαρχο στις περιοχές Κορίνθου, Άργους και Ναυπλίου.

Παρά τις διπλωματικές σχέσεις που διατηρούσε με τη Βενετία, επιτέθηκε σε πολλά οχυρά των Λατίνων στην Θεσσαλία, Δυρράχιο και Κέρκυρα τα οποία κατέκτησε και τοποθέτησε Έλληνες διοικητές και Ορθόδοξους επισκόπους.

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου γίνεται ο νέος τόπος που προσφεύγουν Έλληνες από τα κατακτημένα εδάφη της Κωνσταντινούπολης, της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου. Ένα σημείο αίγλης και δύναμης με έναν χαρισματικό και αγαπητό ηγέτη. Η ελπίδα πως κάποιος ανατρέπει τα σχέδια επέκτασης των Λατίνων και ανακτά χαμένες περιοχές, καθιστούν τον Μιχαήλ στα μάτια του κόσμου από δημοφιλή ως Σωτήρα. Η πεποίθηση πως η Κωνσταντινούπολη θα έρθει στα χέρια των Βυζαντινών αναζωπυρώνεται.

Τελικός στόχος η Θεσσαλονίκη. 

Όμως αυτό δεν το κατάφερε καθώς δολοφονήθηκε.

Αυτό είναι το προφίλ ενός ηγέτη που άφησε το στίγμα του στις περιοχές που πολλοί καταγόμαστε, μεγαλώσαμε ή ζήσαμε. Υπάρχουν μάχες και γεγονότα που αξίζουν ξεχωριστής αναφοράς. Επίσης οι σχέσεις με το ισχυρό Δεσποτάτο της Νίκαιας, τα διπλωματικά παιχνίδια, οι συμφωνίες, οι γάμοι και τα διάφορα παιχνίδια εξουσίας. Όλα αυτά θα ακολουθήσουν σε αυτό το θαυμαστό ταξίδι στο χρόνο στα ύδατα του ίντερνετ. Καράβι αυτό το blog και καπετάνιος εγώ. 

 Καλώς ήρθατε!

 

Πρόλογος για το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Το χρονικό πριν τη δημιουργία του

Και ξαφνικά αλλάζει το πλάνο και αντί για την Ιερουσαλήμ, το ενδιαφέρον της Δ’ σταυροφορίας στρέφεται στην Κωνσταντινούπολη. Ίσως από την αρχή ήταν ο στόχος η Πόλη, ωστόσο αυτός ο στόχος κινούταν παρασκηνιακά, μέσω σταυροφόρων και Βενετών βάζοντας στο σχέδιο όλες τις πλευρές που πρωταγωνίστησαν σε αυτή την υπόθεση. Ακόμη κι αυτή των Βυζαντινών. Φτάνοντας στην Πόλη οι Λατίνοι,  αρχίζουν να κινούν τα νήματα μέσω επιθέσεων και δολοπλοκίας. Ένας αδιάφορος και ανίκανος αυτοκράτορας ο Αλέξιος ο Γ’ εγκαταλείπει την Πόλη στην τύχη της. Δύο συν-αυτοκράτορες ο Ισαάκιος ο Β’ και Αλέξιος ο Δ’ (πατέρας και γιος), που έμελλε να καταλήξουν υποχείρια των Λατίνων, συντελούν στην οικονομική εξόντωση της αυτοκρατορίας, καθώς ρημάζουν το λαό υπό τη φορολόγηση και αφαιμάσσουν ότι χρυσό και πολύτιμο υπήρχε, ακόμη κι από τους ναούς για να τα εναποθέσουν στους σταυροφόρους. Υποτίθεται πως ήταν η ανταμοιβή των σταυροφόρων  για τις υπηρεσίες τους προς την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την αποκατάστασή της. Ουσιαστικά ανταμοίφθηκαν για να βοηθήσουν στο χάος που οι ίδιοι είχαν σκηνοθετήσει. Ο λαός προσπαθεί να βρει λύση, πιστεύει πως ο Αλέξιος ο Μούρτζουφλος θα επαναφέρει την τάξη. Κι έτσι επαναστατεί. Οι δυο συν-αυτοκράτορες πατέρας και γιος πέφτουν, και αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης γίνεται ο Αλέξιος Ε’ ο Δούκας Μούρτζουφλος. Ο Αλέξιος ο Ε΄ ο Μούρτζουφλος ήταν κι αυτός μέσα σε όλο το σχέδιο, στο οποίο ο καθένας πρόσβλεπε διαφορετικά οφέλη, αλλά τελικά όλα ήταν προς όφελος του κυρίου ενορχηστρωτή της υπόθεσης, δηλαδή των Βενετών.

 

Έτσι τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν  καλά. Νέα επίθεση πραγματοποιήθηκε από Βενετούς και σταυροφόρους. Στο πρόσφορο έδαφος μιας αποδυναμωμένης αυτοκρατορίας, που όμως διέθετε ακόμη αρκετό πλούτο, μπορούσε να λάβει χώρα μια νέα επίθεση με επιτυχημένη έκβαση για τους Λατίνους.

Και φτάνουμε λοιπόν στον Απρίλιο του 1204. Παρόλο που οι σταυροφόροι δεν ήταν πολλοί, κατάφεραν με στρατηγικές κινήσεις να μπουν στην Πόλη, από την οποία λεηλάτησαν τα πάντα. Έργα τέχνης, τιμαλφή, συγγράματα, λείψανα και άλλα θρησκευτικά κειμήλια.

 

Εδώ ξεκινάει μια νέα εποχή. Σε λίγο χρίζεται αυτοκράτορας της Πόλης Ο Βαλδουίνος ο Α, πρώτος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης, και πολλοί βυζαντινοί προσφεύγουν στον Ελλαδικό χώρο. Είναι η στιγμή που δημιουργείται το σημαντικό Δεσποτάτο της Ηπείρου (από τον Μιχαήλ Α’ τον Δούκα), ουσιαστικά η συνέχεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας. 

 

Συνεχίζεται...